Przejdź do treści
Analiza due diligence, czyli jak przeanalizować finanse firmy przed zakupem?
Due diligence finansowe to nie dodatek. To filtr, przez który widać, czy firma ma sens, czy tylko dobrze wygląda w Excelu. Bez niego kupujesz nadzieję. A nadzieja to nie strategia.”
Due diligence finansowe to nie dodatek. To filtr, przez który widać, czy firma ma sens, czy tylko dobrze wygląda w Excelu. Bez niego kupujesz nadzieję. A nadzieja to nie strategia.”
Chcesz posłuchać artykułu ?
Z tego artykułu dowiesz się:
1.Czym jest due diligence finansowe i jakie są etapy takiego badania.
2. Jakie są zasady due diligence i główne obszary takiego badania.
3. Jakie jest znaczenie due diligence w kontekście zakupu firmy.
Zanim zdecydujesz się na zakup firmy, warto najpierw wziąć pod lupę jej sytuację finansową. Świetnie sprawdzi się tutaj analiza due diligence, która pozwala sprawdzić, czy przedsiębiorstwo jest tak wartościowe, jak się wydaje. Dodatkowo pomoże zidentyfikować potencjalne ryzyka. W tym wpisie wyjaśniam, czym jest due diligence
Co to jest due diligence finansowe?
Due diligence pod kątem finansowym to dogłębna analiza sytuacji finansowej badanej firmy. Jest to kluczowy element całego procesu, ponieważ kondycja finansowa firmy ma fundamentalne znaczenie dla jej wartości i przyszłych wyników.
Tego typu analiza najczęściej jest przeprowadzana przed ważną transakcją biznesową, np. przejęciem czy fuzją. Może mieć miejsce także przed podjęciem współpracy strategicznej lub przed planowaną transakcją kapitałową.
Podejrzewam, że chciałbyś zobaczyć, jak wygląda proces due diligence w obszarze finansów – zaraz przedstawię Ci najważniejsze informacje.
Due diligence finansowe obejmuje m.in.:
- sprawozdania finansowe (bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych itd.),
- struktura przychodów i kosztów,
- rentowność i marże, które pozwalają określić efektywność działania firmy,
- zadłużenia i struktura kapitałowa,
- jakość aktywów i zobowiązań,
- polityka podatkowa i zobowiązania podatkowe,
- prognozy finansowe i plany biznesowe.
Jakie są cele due diligence?
Zgodnie z tym, co wcześniej pisałem, badanie due diligence służy kompleksowej ocenie danego podmiotu przed transakcją (np. fuzją lub przejęciem). Można więc powiedzieć, że prezentuje ono całościowy obraz firmy.
Due diligence to analiza skoncentrowana na następujących celach:
- wycena firmy i ocena opłacalności – wyniki są podstawą do wyceny przedsiębiorstwa i określenia, czy transakcja będzie opłacalna. Inwestor zdobywa solidne informacje o tym, ile warta jest obecnie spółka, a to pomaga mu np. w negocjacji ceny zakupu,
- wykrycie wszelkich ryzyk i tzw. czerwonych flag – analiza pozwala zidentyfikować ukryte problemy finansowe, które mogłyby negatywnie wpłynąć na sukces inwestycji,
- potwierdzenie kondycji finansowej – niezależna ocena finansów firmy jest w stanie zweryfikować faktyczny stan majątkowy firmy. Jest to najprostszy sposób na sprawdzenie, czy sprzedający nie próbuje nas oszukać,
- wsparcie decyzji inwestycyjnej – raport due diligence finansowego kompleksowo opisuje, czy warto decydować się na planowaną transakcję. Dzięki niej można ustalić optymalne warunki transakcji, uwzględniające ewentualne ryzyka.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat raportu końcowego z takiego badania? Polecam ten wpis: Jak wygląda raport due diligence? Wyjaśniam w nim, jakie są rodzaje raportów i jak wygląda ich typowa struktura.
Jakie są obszary due diligence?
Planując przeprowadzenie badania due diligence, warto najpierw zapoznać się z tematem, przynajmniej w podstawowym stopniu. Skupmy się teraz na tym, co obejmuje analiza due diligence.
W ramach due diligence możemy wyróżnić następujące obszary:
| Obszar due diligence | Zakres analizy | ||
|---|---|---|---|
|
1 |
Finansowy |
Szczegółowa analiza sprawozdań finansowych, przepływów pieniężnych, struktury kapitałowej, wskaźników płynności i rentowności. |
|
|
2 |
Podatkowy |
Sprawdzenie poprawności rozliczeń podatkowych, identyfikacja ryzyk podatkowych, zgodność z przepisami. |
|
|
3 |
Prawny |
Weryfikacja legalności działania firmy, analiza umów, zobowiązań, potencjalnych sporów sądowych. |
|
|
4 |
Biznesowy |
Ocena modelu biznesowego, konkurencji, pozycji rynkowej, potencjału wzrostu. |
|
|
5 |
Operacyjny |
Ocena efektywności procesów operacyjnych, jakości systemów i procedur, struktury organizacyjnej. |
|
|
6 |
Technologiczny |
Weryfikacja stanu technicznego infrastruktury IT, technologii wykorzystywanych w firmie. |
Jak widzisz, główne obszary due diligence obejmują kompleksową weryfikację kluczowych aspektów funkcjonowania firmy – od finansów, przez podatki, kwestie prawne, biznesowe i operacyjne, aż po technologię.
Jak wygląda proces analizy due diligence w zakresie finansowym?
Musisz wiedzieć, że proces finansowego due diligence przebiega w ogólnie określony i uporządkowany sposób. Należy jednak dodać, że przebieg badania due diligence nie ma ustalonych procedur. Oznacza to, że wiemy jedynie, jakie obszary i elementy należy analizować, ale cały proces nie jest z góry narzucony.
Można więc powiedzieć, że wiele zależy tutaj od konkretnego przypadku, w tym firmy lub osoby, która przeprowadza badanie oraz oczekiwań strony, która je zleca. Z pewnością spore znaczenie ma również wielkość firmy i jakość otrzymanej dokumentacji.
Poniżej przedstawiam główne etapy takiego badania.
Etap 1, czyli określenie zakresu analizy
Na wstępie inwestor ustala, które elementy firmy zostaną poddane szczegółowej ocenie. Zostaje to dostosowane do działalności danej spółki, więc jest to kwestia płynna. Przypominam jednak, że mówimy tutaj o due diligence pod kątem finansowym, co oznacza, że zakres analizy mamy uzgodniony.
Po ustaleniu zakresu wiadomo więc, jakie dokumenty zostaną udostępnione oraz które aspekty finansów będą priorytetowe.
Zazwyczaj obejmuje to podstawowe sprawozdania finansowe, czyli m.in. bilans, rachunek zysków i strat oraz przepływy pieniężne. Mają one obejmować ustalony wcześniej okres, choć zakres może być rozszerzony w zależności od specyfiki działalności. Orientacyjnie dodam jeszcze, że najczęściej dotyczy to okresu od 3 do 5 lat wstecz.
Etap 2, czyli gromadzenie i weryfikacja dokumentacji
Następnie zespół due diligence uzyskuje dostęp do dokumentów finansowych firmy, często w formie kontrolowanego repozytorium*. Eksperci sprawdzają kompletność i wiarygodność dostarczonych materiałów, weryfikując m.in. zgodność raportów z danymi księgowymi i umowami.
Dodam jeszcze, że pozyskiwanie informacji niezbędnych do przeprowadzenia badania odbywa się na różne sposoby, czyli:
- część dokumentów możemy otrzymać od przedsiębiorcy, ale musimy liczyć się z tym, że będą one przygotowane na użytek tego konkretnego inwestora, będzie to np. biznesplan,
- część dokumentacji zostaje przedstawiona na prośbę osoby przeprowadzającej badanie, więc możemy się spodziewać szczegółowych danych na temat konkretnego zagadnienia, w tym przypadku będą to finanse,
- część dokumentów audytor może zdobyć samodzielnie, np. poprzez kontaktowanie się z klientami firmy czy bankiem, a nawet podczas analizowania konkurencji.
W przypadku braków lub niejasności mogą żądać dodatkowych wyjaśnień, co zapewnia solidną podstawę do dalszej analizy.
Z punktu widzenia audytora kluczowe jest, aby nie blokować dostępu do potrzebnych dokumentów, choć takie sytuacje niestety się zdarzają. Nie ma sensu utrudniać ekspertom kontroli, ponieważ to tylko wydłuży czas potrzebny na analizę. Poza tym oni i tak znajdą sposób, aby te dokumenty znaleźć.
* kontrolowane repozytorium – bezpieczne miejsce, które znajduje się pod nadzorem, gdzie sprzedający udostępnia inwestorom ważne dokumenty. Zwykle przyjmuje formę wirtualnego data roomu. Dzięki temu informacje są bezpieczne, dostęp kontrolowany, a każda aktywność monitorowana, co chroni dane przed nieautoryzowanym wykorzystaniem.
Etap 3, czyli analiza historycznych wyników finansowych
Kolejnym krokiem jest dokładne prześledzenie danych z przeszłości. Badane są trendy przychodów, struktura kosztów oraz przepływy pieniężne.
Sprawdza się to wszystko, aby ocenić rentowność i zdolność firmy do generowania gotówki. Celem jest zrozumienie, jak firma funkcjonowała finansowo i jakie czynniki wpływały na jej wyniki.
Produkt powiązany z artykułem
Etap 4, czyli ocena kapitału i zadłużenia firmy
Równolegle analizowana jest struktura finansowania przedsiębiorstwa, w tym rodzaje i wysokość zadłużenia oraz warunki jego obsługi (oprocentowanie, terminy spłat, ograniczenia umowne).
Ważna jest też ocena proporcji kapitału własnego w stosunku do obcego, co ułatwia analizę stabilności finansowej oraz ryzyka związanego z zadłużeniem firmy. Wszystko musi zostać oparte na rzetelnych danych i informacjach, a dodatkowo potwierdzone odpowiednimi dokumentami, ponieważ nie wierzymy tutaj na słowo.
Etap 5, czyli analiza wskaźników finansowych
Na tym etapie obliczane i interpretowane są kluczowe wskaźniki, m.in. płynności i zadłużenia oraz marże zysku. Ułatwia to ocenę finansowej sytuacji przedsiębiorstwa względem standardów charakterystycznych dla danej branży.
Analiza tych wskaźników umożliwia identyfikację mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa, jednocześnie wskazując obszary wymagające poprawy lub dalszego rozwoju. Dzięki temu można lepiej zrozumieć, jak firma radzi sobie z generowaniem zysków, zarządzaniem kapitałem obrotowym oraz strukturą finansowania.
Ponadto, porównanie wskaźników z konkurencją i średnimi rynkowymi dostarcza cennych informacji na temat pozycji rynkowej firmy oraz jej zdolności do utrzymania stabilności finansowej w dłuższym okresie. Taka kompleksowa ocena jest niezbędna do podejmowania świadomych decyzji strategicznych oraz planowania dalszego rozwoju przedsiębiorstwa.
Etap 6, czyli weryfikacja prognoz i planów
Analizowane są prognozy finansowe przygotowane przez firmę. Weryfikuje się ich realność i spójność z dotychczasowymi wynikami oraz warunkami rynkowymi. W razie potrzeby formułowane są bardziej konserwatywne scenariusze.
W dalszej kolejności przechodzimy do identyfikacji ryzyk związanych z planowaną inwestycją. Na podstawie zgromadzonych danych eksperci wskazują potencjalne zagrożenia, wśród których mogą znaleźć się np. ukryte zobowiązania, zawyżone prognozy czy nadmierne zadłużenie. Taka lista niebezpieczeństw pozwala inwestorowi świadomie zarządzać niepewnościami, np. poprzez negocjacje gwarancji lub korekty ceny. Jest to więc bardzo istotna kwestia.
Etap 7, czyli przygotowanie raportu końcowego
Końcowym etapem procesu due diligence jest sporządzenie raportu, który podsumowuje wyniki analizy, identyfikuje ryzyka oraz zawiera rekomendacje dla inwestora. Tego typu raport uznawany jest za fundament do podejmowania decyzji inwestycyjnych lub negocjacji warunków transakcji.
Proces due diligence finansowego podkreśla jego wieloetapowy charakter, który umożliwia inwestorom dokładne poznanie sytuacji finansowej firmy oraz zminimalizowanie ryzyka związanego z inwestycją.
Więcej na temat due diligence znajdziesz w artykule: Due diligence finansowe. Jest to przewodnik dla przedsiębiorców, w którym szczegółowo opisuję to zagadnienie.
Due diligence finansowe – jakie ma znaczenie przy zakupie firmy?
Możliwe, że Cię to zaskoczy, ale moim zdaniem badanie due diligence finansowego jest kluczowe podczas transakcji zakupu firmy. Już wyjaśniam, co mam na myśli.
Analiza ta pozwala inwestorowi na dokładne zbadanie stanu finansowego przedsiębiorstwa, jak również identyfikację możliwych zagrożeń i szans związanych z transakcją. Dzięki temu procesowi nabywca ma możliwość potwierdzenia prawdziwości i spójności danych finansowych dostarczonych przez sprzedającego, co pomaga uniknąć nieoczekiwanych problemów po sfinalizowaniu zakupu.
Analiza ta pozwala inwestorowi na dokładne zbadanie stanu finansowego przedsiębiorstwa, jak również identyfikację możliwych zagrożeń i szans związanych z transakcją. Dzięki temu procesowi nabywca ma możliwość potwierdzenia prawdziwości i spójności danych finansowych dostarczonych przez sprzedającego, co pomaga uniknąć nieoczekiwanych problemów po sfinalizowaniu zakupu.
Ważne jest to, że w ramach analizy przeprowadza się szczegółowy przegląd kluczowych dokumentów finansowych, o czym szerzej opowiadałem wcześniej. Due diligence finansowe stanowi więc podstawę do precyzyjnego oszacowania wartości przedsiębiorstwa i jest naprawdę kluczowe podczas negocjacji warunków transakcji, w tym ustalania ceny zakupu.
Raport z badania wskazuje również czynniki, które mogą prowadzić do odstąpienia od inwestycji lub renegocjacji umowy, ponieważ w innych okolicznościach inwestorzy mogliby nie zwrócić na to uwagi. Krótko mówiąc, przeprowadzenie takiego audytu pozwala minimalizować ryzyko strat dla inwestora, który niekoniecznie musi być specjalistą w tym temacie.
W jaki sposób inwestorzy podchodzą do badania due diligence?
Zacznijmy od tego, że początkujący inwestorzy często nie przywiązują wagi do wyników badania due diligence. Zwykle wynika to z powodu braku doświadczenia i wysokich kosztów, bo jak już wiesz, badanie to nie należy do tanich. Z ich perspektywy ważniejsza jest ocena sprzedającego i jego wizja rozwoju.
Z kolei doświadczeni inwestorzy traktują due diligence jako kluczowy element procesu inwestycyjnego, co osobiście popieram. Wymagają oni nie tylko szczegółowych analiz, ale też badań branżowych i konsultacji z ekspertami. Ich podejście wiąże się z wyższymi kosztami i dłuższym czasem decyzyjnym, dzięki temu mają jednak solidne podstawy do podjęcia decyzji.
Na rynku venture capital* te rozbieżności są szczególnie widoczne, ponieważ due diligence jest tam realizowane z większą precyzją niż przez tzw. aniołów biznesu, czyli inwestorów nieformalnych.
Aniołowie biznesu sprawdzają interesuję ich kwestie dopiero po zaangażowaniu się w projekt. Inwestorzy venture capital najczęściej angażują się w bardziej kompleksowe i kosztowne analizy przed podjęciem decyzji inwestycyjnych, co wydaje się jednak bardziej przemyślanym działaniem.
*venture capital – rynek, który charakteryzuje się inwestowaniem kapitału w przedsiębiorstwa na bardzo wczesnym etapie rozwoju, często jeszcze na poziomie pomysłu. Ich główną cechą jest to, że mają duży potencjał wzrostu i skalowania, a potencjalne zyski są o wiele wyższe niż w tradycyjnych inwestycjach. Jednak cechuje je wysoki poziom ryzyka, ponieważ nie ma pewności, że przetrwają.
Podsumowanie
Analiza due diligence finansowego to bardzo ważny krok przed zakupem firmy. Badanie pozwala szczegółowo zbadać sytuację finansową przedsiębiorstwa, zweryfikować sprawozdania, ocenić zadłużenia, rentowność oraz wysnuć prognozy.
Celem due diligence jest nie tylko wycena firmy, ale równie identyfikacja ryzyk z nią związanych, czyli pokazuje nam mocne i słabe strony firmy.
Źródła:
Edyta Piątek, Ilona dziedzic-Jagocka „Due diligence – źródła danych do analizy”.
Krystyna Brzozowska „Due diligence jako źródło informacji w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych”.
Główne wnioski:
1. Due diligence to proces dokładnej analizy przedsiębiorstwa, który warto przeprowadzić przed podjęciem decyzji o transakcji.
2. Efektywne badanie due diligence wymaga doświadczenia, skrupulatności i dostępu do pełnej dokumentacji firmy, co zapewnia wiarygodność i użyteczność wyników dla inwestora.
3. Doświadczeni inwestorzy najczęściej mają na uwadze due diligence, angażując się w szczegółowe analizy czy konsultacje.
FAQ
Ile trwa analiza due diligence?
Przeprowadzenie analizy due diligence zwykle zajmuje od kilku do kilkunastu tygodni, najczęściej od 30 do 90 dni. Oczywiście w przypadku bardziej rozbudowanych przedsiębiorstw czas ten może być dłuższy. Wszystko zależy od zakresu badania due diligence.
Jaki jest koszt due diligence?
Koszty due diligence mogą być bardzo zróżnicowane, minimalna cena wynosi jednak ok. 7-9 tys. złotych (mikro firmy). Wiele firm nie podaje w ogóle cennika tej usługi, twierdząc, że kwota jest ustalana indywidualnie.
Co oznacza „due diligence”?
Due diligence w dokładnym tłumaczeniu oznacza należytą staranność, co odnosi się do charakteru badania. Chodzi o to, aby analiza przedsiębiorstwa została przeprowadzona odpowiednio, czyli rzetelnie, bezstronnie, obiektywnie, dogłębnie i profesjonalnie. Najlepiej, aby zajmował się nią zewnętrzny ekspert, mający też doświadczenie w branży, w której działa spółka.
Czy Twoja Firma jest gotowa na sprzedaż ?
Autor: Mateusz Laska
- Biegły sądowy przy Sądzie Okręgowym w Warszawie z zakresu wyceny przedsiębiorstw
- Doradca Inwestycyjny nr 570 od 2016r.
- Makler Papierów Wartościowych nr 2931 od 2014r.
Specjalizuje się w wycenie przedsiębiorstw, modelowaniu finansowym, badaniu due diligence, analizie funduszy inwestycyjnych, emitentów akcji i obligacji, ze szczególnym naciskiem na sektor deweloperski/budowlany oraz branżę pożyczkową/windykacyjną. W dotychczasowej karierze zawodowej odpowiedzialny za badanie zdolności kredytowej emitentów, strukturyzowanie transakcji oraz kontakt z inwestorami instytucjonalnymi (TFI, OFE). Aktualnie właściciel Corporate Mind Sp. z o.o. – firmy konsultingowej, która świadczy usługi finansowe dla przedsiębiorstw. Poprzednio dyrektor ds. Inwestycji w jednym z wiodących domów maklerskich na polskim rynku kapitałowym, gdzie nadzorował oraz koordynował transakcje kapitałowe o wartości ponad 600 mln w latach 2018 – 2023.
Poszukaj innych materiałów w tym temacie
Najnowsze artykuły dostępne w Akademii
Czy Twoja Firma jest gotowa na sprzedaż ?
Dowiedz się, jak kupujący oceniają Twój biznes! To narzędzie pomoże Ci szybko określić, czy Twoja firma jest atrakcyjna dla inwestorów i jakie obszary wymagają poprawy przed sprzedażą. Sprawdź swoją pozycję rynkową, finanse i kluczowe ryzyka – w kilka minut!